KIRGIZISTAN - KIRGIZISTAN

KIRGIZISTAN BAYRAGI

Yüz ölçümü (km2): 198.500

Başkenti: Bişkek (602.000)

Başlıca Şehirleri: Oş, Karakol, Celal-Abad, Tokmok, Kara-BaltaKomşuları: Kuzeyde Kazakistan, güneydoğu ve doğusunda Çin Halk Cumhuriyeti, batısında Özbekistan ve güneybatısında Tacikistan’dır.

Önemli Gölleri: Ülkede 3000’e yakın göl vardır, bunlardan en önemlisi ve aynı zamanda dünyanın ikinci büyük krater gölü olan Issık Gölü’dür.

Önemli Nehirleri: Narın, Tar, Kurşab, Talas, Alay, Çuy ve Kızılsu.İklimi: Karasal iklim.

Tarımsal Ürünleri: Pamuk, yün, ipek, sebze ve meyve, saman ve kenevir.

Sanayi Dalları: Tekstil, gıda, maden ve metalurji end. elektronik, demirdışı metaller, şeker, ipek ve koza işleme, tarım ve iş makineleri, konservecilik.

Nüfus Dağılımı : % 66.3 Kırgız, %12.7 Özbek, %7 Rus, %2.4 Ukraynalı, %11.6 Diğer.

TARİHİ

Dört büyük Orta Asya Türk halklarının en küçük grubünu Kırgızlar oluşturur. Orta Asya'da yaşayan Kırgızlar, tüm Kırgızların yüzde 90'ını kapsar. Doğu Türkistan'da 80.000, Afganistan'da 25.000 Kırgızın yaşadığı tahmin edilmektedir. Kuzey Türkleri ya da Doğu Hun grubuna ait bir dili konuştukları bilinmektedir.

Çin kaynaklarına bakıldığında Kien-Kun, Ki-Ku gibi adlandırmalar, Kök Türk metinlerinde Kırkız, Tibetçe'de gir-Kiz şeklinde geçtiği görülür. Söylencelere göre Kırgızlar "Kırk Kiz" ya da "Kır-ları (Dağları) gez" anlamına gelen Kırgız'dan geldiği varsayımı MÖ:2-l asırlarda Hunlarla ilgili anlatılan olaylarda görülür. Kırgızlar Tanrı Dağlannın doğusu ile Tannu-Ola arasında ortaya çıkmışlardır. Tarihi kaynaklara göre ise Kırgızlar 13. yüzyıldan sonra da bugünkü yurtlarına gelmişlerdir. Kırgızlann mezar taşlan üzerinde ve Yenisey Irmağı boylarında yapılan kazılarda yukarı Yenisey Irmağı bölgesinde yaşadıkları görülmektedir.

Kırgızlar 9. yüzyılda Uygur Kaanı'nı öldürerek Türk devletinin başına geçmişler, önce Özbek hakimiyetini daha sonrada Kazak egemenliğini kabul ederek birlikte yaşamlarını sürdürmüşlerdir. Arkasından da Kalmukların egemenliğine girmişler ve Tanrı Dağlarının batısına göç etmişlerdir. 1207 de Cengiz Han Moğalistanı hakimiyeti altına aimıştır.

Kırgızlar 1700 yıllarında Hokand Devletinin egemenliğine girmişler ve çoğunluğu alarak devlete elkoymuşlardır. 1876 yılında Hokand Rusların eline geçmiş, 1924 te Kara Kırgız Özerk Oblast'ı kurulmuş, 1926'da Özerk Cumhuriyet, 1936'da da SSCB katılmışlardır.

Kırgızlar, 15Ağustos 1990'da egemenliklerine, 31 Ağustos 1991'de de bağımsızlıklarına kavuşmuşlar ve tarihin her döneminde dillerini korumuşlardır. Kırgızlar % 98 dillerine bağlı olmuşlardır.
Bu konuda Manas Destanı'nın büyük yararını ve etkilerini görmüşlerdir. Zaten Kırgız dilinin bu denli sağlam kalmasınının nedenide Manas Destanı'dır.